Gestasyonel (Gebelik) Diyabeti Nedir?
Hamile kadınların yaşadıkları hastalıklar arasında gebelik diyabeti yer alır. Ortaya çıkması durumunda hem anne adayının hem de bebeğin sağlığını tehdit eden bu rahatsızlığın erken tanısının koyulması ve gebelik sürecinde tedavi edilmesi gerekir. Gebelikte görülen bu diyabetin belirtileri ve tedavisi başta olmak üzere merak edilenler şunlardır;
Gebelik Diyabeti (Gestasyonel Diyabet) Nedir?
Hamilelik öncesinde diyabeti bulunmayan bir kadının hamile kaldıktan sonra glukoz intolerans bozukluğuyla karşılaşmasını ifade eden hastalığa gebelik diyabeti denir. Hamilelik döneminde sık görülen endokrin hastalığı türüdür. Bu hastalığın görülme oranı ise %3-8 aralığındadır.
Tıp dilinde gestasyonel diyabet ismiyle anılan rahatsızlığın ortaya çıkmasında insülin salınımının yetersiz seviyede olması etkilidir. Ayrıca bu hastalık ortaya çıktığında insülin üretiminin yapılamaması da söz konusu olur. Bu rahatsızlık genellikle gebelik döneminde ortaya çıkar ve doğum gerçekleştikten sonra iyileşme görülür.
Gestasyonel diyabet rahatsızlığında riskli durumda olan kişiler vardır. Bu kişiler hipertansiyon, gizli şeker, obezite ve polikistik over rahatsızlığı yaşayan kişilerdir. Bunun dışında geçmişte ölü bebek doğuranlar, şişman bebek doğuranlar, hareketsiz yaşamı olanlar ve ailesinde şeker hastalığı bulunan kişiler risk altında bulunurlar.
Gebelik Diyabeti Belirtileri Nelerdir?
Anne adaylarında gebelik diyabeti bulunduğu ortaya çıkan belirtiler sayesinde anlaşılabilir.
Bu belirtilerin yaygın görülenleri şunlardır;
- Anne adayının hamilelik döneminde aşırı yemek yemesi
- Anne adayının sık sık tuvalete çıkıyor olması
- Anne adayının ağız kuruluğu yaşayarak çok su tüketmesi
- Adayın yorgunluk ve halsizlik hissinin fazla olması
- Adayda yara iyileşme süresinin uzun ve ağrılı olması
- Hamilelik döneminde kilo alım hızının yüksek olması
- Adayın genital bölgesinde kaşıntı hissi duyması
- Anne adayının hamilelikte kilo kaybı yaşıyor olması
- Anne adayının idrar yollarında enfeksiyon rahatsızlığı yaşaması
- Adayın mide bulantı şikayetlerinin çok fazla olması
Belirtilerin her gebede görülmesi mümkün değildir. Gebelik şekerinin belirti vermeden ortaya çıkması da mümkündür. Bu nedenle hamilelik zamanında doktor kontrolleri aksatılmaması hastalığın teşhis edilmesini sağlar.
Gebelik Diyabeti Hangi Dönemlerde Ortaya Çıkar?
Belirtileri hastadan hastaya değişen gestasyonel diyabet hamile kadınlarda bebeğin 20.haftasına ulaşması itibariyle görülmeye başlar. Bu rahatsızlığın en sık görüldüğü hafta 24.hafta olur.
Şekerin bu haftalarda ortaya çıkmasının nedeni ise plasentadan hormon salgılanma oranını artış yaşamasıdır. Salgılanan hormonların anti insülin özelliğindeki hormonlar olması rahatsızlığın ortaya çıkmasında etkili olur.
Hamile bayanlarda gebelik diyabetinin tespit edilmesi de gebeliğin 24-28.haftalarında yapılan tarama testleriyle mümkün olur. Böylelikle belirti yaşamayan hastalarda da testlerle hastalığın teşhis edilmesi ve tanı işleminin yapılması mümkün olur.
Gebelikte Şeker Kaç Olursa Bebeği Etkiler?
Bebeğin sağlığını olumsuz yönde etkileyen gebelik diyabeti varlığını ortaya koyan oranlar belirlenmiştir. Buna bağlı olarak hamile bir kadının açlık şekeri 90 mg/dl oranından yüksekse bebeğin etkilendiği görülür.
Bunun dışında hamile bir kadının tokluk şekerinin 120 mg/dl oranından yüksekse bebeğin etkileneceğini söylemek mümkündür. Hamilelikte şekerin varlığını tespit etmek için 3 aylık ölçüm yapılır.
HbA1c ismini alan bu ölçümde elde edilen sonuç %6 değerinin üzerindeyse anne adayında şeker hastalığı bulunduğu ve bebeğin bu durumdan etkileneceği söylenebilir. Bebeğin bu şekerden etkilenmesi ise genellikle sakatlık veya düşük şeklinde görülür.
Gebelik Diyabeti Tedavisi
Hamile kadınlarda gestasyonel diyabet tedavisi kan şekerinin uygun seviyede tutulmasını kapsayacak şekilde belirlenir. Tedavi sürecinin belirlenmesinde ise ilk aşama tanı aşamasıdır. Hamile kadına şeker tanısı koyulduktan sonra tedavi sürecine geçilir.
Gebelik diyabetinin tedavisi için kullanılacak ilk yöntem hastanın sağlıklı beslenmesidir. Diyetisyenler tarafından sağlık durumuna uygun şekilde hazırlanan beslenme programı uygulanır.
Tedavi aşamasında ikinci yöntem olarak hamile kadının spor ve fiziksel aktiviteler yapması gerekir. Bu aktiviteler bisiklet kullanma, yürüyüş, aerobik ve yüzme gibi aktivitelerdir. Tedavi için kullanılacak üçüncü yöntem insülin kullanımıdır. Bu yöntemin kullanılması için annenin şekerinin dengesini spor aktiviteleri ve düzenli beslenmeyle sağlayamıyor olmasıdır.
Gebelik diyabetinin tedavisi için kullanılabilecek son yöntem ise hastanın düzenli takip edilmesidir. Şeker oranı yüksekse takip sağlık kuruluşlarında yapılır. Şeker oranının hastaneye yatışa neden olmadığı durumlarda ise sık sık doktora gidilerek kontrolün yapılması sağlanır.
Gebelik Diyabeti Riski Azaltılabilir Mi?
Hamile kalan kadınların gebelik şekeri riski altında olduklarını söylemiştik. Ancak bu riskin alınan önlemler sayesinde azaltılması mümkün olur. Gestasyonel diyabet riskini azaltmak için yapılması gereken ilk şey düzenli beslenmektir.
Beslenme programında karbonhidrat içeren besinlerin çok fazla olmamansa dikkat edilmelidir. Bunun dışında hazır gıdalardan ve asitli gıdalardan uzak durulmalıdır.
Gebelikte diyabet riskinin azalması için kilo vermek gerekir. Bu durum özellikle obez olan kadınlar için geçerlidir. Bu rahatsızlığa karşın riski azaltmak için düzenli ve hamileyi yormayacak seviyede egzersizler yapılmalıdır. Son olarak doktor randevuları aksatılmadan gidilmeli ve şeker durumunun takip edilmesi sağlanmalıdır.
Gebelik Diyabetinin Tanısı Nasıl Konur?
Hastalıkların tamamında olduğu gibi gebelik diyabeti için de tanı koyulması önemlidir. Yapılan test ve incelemelerle yapılan tanı koyma işleminde hastalığın doğru şekilde tedavi edilmesine başlanır.
Ancak diyabet tanısının koyulması için şu testler yapılır;
- Hb1Ac ölçüm testi
- İnsülin seviye ölçüm testi
- OGTT testi
- Şeker tarama testi
- Şeker yükleme testi
Gestasyonel diyabet tanısının koyulması için yapılan testlerin hiç biri zararlı değildir. Anne ya da bebeğin sağlığına zarar vermediği için rahatlıkla testin yapılması sağlanır. Böylelikle beslenme, egzersiz, insülin kullanımı ve düzenli takip muayenelerini kapsayan tedavi çalışmaları başlar.
Gebelik Diyabetinin Anne Ve Bebek İçin Taşıdığı Riskler Nelerdir?
Gebelikte görülen diyabete karşılık bebek ve anne risk altında bulunur.
Bu rahatsızlığa karşılık bebeğin ve annenin taşıdığı riskleri şunlar oluşturur;
- Anne adayının doğum sonrasında tip 2 diyabet olma riski vardır.
- Bebeğin gelişme geriliği yaşaması riski vardır.
- Anne adayının bebeğini düşürme riski bulunur.
- Bebeğin erken doğum riski bulunur.
- Anne adayının organ hasarı riski vardır.
- Bebeğin hipoglisemi riski vardır.
- Anne adayının şiddetli kansızlık yaşaması mümkündür.
- Bebeğin doğum sonrası sarılık yaşaması mümkündür.
- Annenin gebelik zehirlenmesi yaşama riski vardır.
- Bebeğin ölü doğma riski vardır.
- Annenin idrar yolları enfeksiyonu yaşama riski bulunur.
- Bebeğin iri olarak doğması riski bulunur.
Anne veya bebeğin diyabette bu riskleri yaşamaması için hastalık belirtileri ortaya çıktığında mutlaka uzmana başvurması gerekir. Böylelikle tedavi ve takip işlemleriyle hem bebeğin sağlıklı doğması hem de annenin sağlıklı bir doğum geçirmesi mümkün olur.
Gestasyonel Diyabetten Tip 2 Diyabete Geçiş Riski
Gestasyonel diyabet, hamilelik sırasında ortaya çıkan geçici bir durum olmakla birlikte, bu durumu yaşayan kadınların ilerleyen dönemlerde Tip 2 diyabet geliştirme riski daha yüksektir. Bu bağlamda, hamilelik sonrası dönemde aşırı kilo veya obezite ile mücadele, Tip 2 diyabetin önlenmesi veya ertelenmesinde hayati önem taşır. Yutulabilir mide balonu, bu süreçte kilo verme konusunda destekleyici bir araç olarak karşımıza çıkar. Yemek yeme alışkanlıklarını kontrol altına almak ve sağlıklı kilo kaybı sağlamak için geçici bir çözüm sunar.
Ancak, bazı durumlarda yutulabilir mide balonu yeterli olmayabilir veya hastalar daha kalıcı bir çözüm arayışında olabilir. İşte bu noktada, tüp mide ameliyatı devreye girer. Tüp mide ameliyatı, mide hacminin büyük oranda azaltılmasını sağlayarak kalıcı kilo kaybına olanak tanır. Özellikle gestasyonel diyabet geçmişi olan ve Tip 2 diyabete geçiş riski taşıyan bireyler için, bu ameliyat, kilo kontrolü ve kan şekerini düzenleme konusunda uzun vadeli bir çözüm sunabilir.
Her iki yöntem de, kilo kaybı ve diyabet yönetimi konusunda etkili olabilirken, bireysel sağlık durumu, tıbbi geçmiş ve yaşam tarzı göz önünde bulundurularak bir sağlık profesyoneli rehberliğinde en uygun yöntemin seçilmesi önemlidir. Yutulabilir mide balonu ve tüp mide ameliyatı, gestasyonel diyabetten Tip 2 diyabete geçiş riskini azaltmada önemli birer adım olabilir.
Gebelik Diyabeti Olan Anne Adayları Nasıl Beslenmeli? Nelere Dikkat Etmeli?
Anne adaylarının gebelik diyabeti tanısıyla karşı karşıya kalmaları durumunda beslenmeleri rahatsızlığın tedavisi için önemli olan bir aşamayı oluşturur. Bu nedenle beslenme aşamasında anne adayının bazı hususlara dikkat etmesi gerekir.
Bu hususlar;
- Karbonhidrat ağırlıklı beslenme alışkanlığından uzak durmalıdır.
- Şeker içermekte olan gıdaların tüketilmemesine özen göstermelidir.
- Yüksek lif içeren gıdaların tüketimine önem vermelidir.
- Asitli içeceklerin tüketiminden uzak durmalıdır.
- Protein içeren gıdalar tüketmeye özen göstermelidir.
- Düzenli olarak meyve ve sebze tüketmelidir.
- Peynir, süt, kaymak veya yoğurt gibi süt ürünlerini tüketmelidir.
- Hazır gıda tüketiminden uzak durmalıdır.
Bunların dışında anne adayının beslenme listesine ara öğünler eklemesi gerekir. Böylelikle ana öğünlerde tüketim oranı azalırken açlık hissi yaşaması ara öğünlerle engellenir. Ayrıca anne adayının beslenme programını doktor desteği ve diyetisyen çalışmalarıyla birlikte hazırlaması gerekir. Hazırlanan programa hamilelik boyunca uyarak kilo kontrolü ve gerekli besinlerin alımına özen göstermelidir.